Tổng cộng:
[tintuc]
MUỖI AEDES TRƯỞNG THÀNH
Màu sắc của muỗi thay đổi theo từng loài, từng giống.
+ Giống Aedes thường có màu đen và ánh bạc
+ Giống Culex có màu nâu hoặc vàng rơm. Có loại màu nâu và có nhiều đốm trắng như muỗi Mansonia, Coquillenttidia
 |
| Muỗi Aedes truyền bệnh sốt xuất huyết |
- Muỗi Aedes có kích thước trung bình, độ dài sải cánh vào khoảng từ 4,5 - 5mm, thường có màu đen, điểm nhiều vẩy trắng bạc tập trung thành từng cụm hay từng đường trên mình muỗi nên được gọi là muỗi vằn.
Cơ thể muỗi trưởng thành được chia làm 3 phần: đầu, ngực và bụng.
Đa số các loài thuộc giống Aedes có kích thước trung bình và nhỏ màu đen có phủ vảy trắng bạc tập trung thành từng cụm hoặc từng đường tùy theo từng loại
- Vòi thon và thẳng có lông sau lỗ thở.
- Trên mặt lưng ngực có hai đường vẩy trắng bạc phình ra, như hai nửa vòng cung ôm hai bên lưng nên gọi là hình đàn
- Đầu muỗi có hai đốm vảy trắng bạc đính ở gốc râu, đỉnh pan trắng.
Trên mặt lưng ở gốc các đốt II đến VIII đếu có đường vẩy trắng ngang từng đốt, gốc các đốt bàn chân sau có những khoang trắng, riêng đốt bàn chân thứ V trắng hoàn toàn.
Có thể phân biệt muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus trưởng thành dựa vào hình dạng vẩy trắng trên lưng ngực muỗi.
- Đối với Aedes aegypti,có hai đường vẩy trắng tạo thành hình đàn lya trên lưng ngực.
- Ngược lại, Aedes albopictus chỉ có 1 đường vẩy trắng rộng ở giữa lưng ngực.
ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC, SINH THÁI CỦA MUỖI
Giống muỗi Aedes đẻ trứng từng quả, bám trên thành các dụng cụ chứa nước. Tùy thuộc vào điều kiện nhiệt độ và ẩm độ của môi trường và tùy từng loại mà trứng có thể nở thành Bọ gậy nhanh hay chậm.
Muỗi trưởng thành đẻ trứng thành bể, chỗ mép nước, trứng có vỏ dày, khi mới để trứng có lớp chất dính để bám vào thành dụng cụ chứa nước gặp môi trường thuận lợi trứng nở thành bọ gậy sau 2 - 5 ngày. Nếu ở trạng thái khô hạn trứng có thể tồn tại trên 6 tháng.
- Chu kỳ phát triển từ trứng → muỗi nhiệt độ 280C là 11-18 ngày
- Muỗi trưởng thành hút máu vào ban ngày, hoạt động mạnh vào thời điểm bình minh ( 6-8 giờ) và trước hoàng hôn (16-18 giờ).
- Muỗi Aedes hút cả máu người lẫn máu ĐV khác (chó, mèo,lợn, gà)
- Muỗi Aedes truyền bệnh SXH có thể SS &PT ở các điểm ở ngoài nhà để lây nhiễm bệnh từ đống rác, vỏ xe,vật liệu xây dựng, máng nước, bể nước, các chậu cây cảnh đọng nước và nhiều loại vật chứa vvv..tạo nên các ổ chứa LQ thuận lợi cho muỗi truyền bệnh.
Phân bố muỗi Aedes Aegypti:
Giống Aedes có nhiều loài là véc tơ quan trọng của một số bệnh thường gặp như sau:
- Ae.aegypti truyền bệnh SXHD, bệnh virus zika, bệnh sốt vàng(Christophers, 1960), (Bùi Đại, 1999) . Đây là loài hút máu và trú đậu chủ yếu trong nhà.
- Ae. albopictus truyền sốt rét chim, bệnh virus zika viêm não ngựa MĐ & Tây, virus sông Nin, Chikungunya và Việt Nam Nhật Bản (Huang, 1972); truyền SXH (Bùi Đại, 1999). Đây là loài hút máu và trú đậu yếu ngoài nhà.
- Ae. vexans truyền bệnh viêm não ngựa miền tây và virus sông Nin (Reinet, 1973).
- Ae. vigilax véc tơ chính của bệnh giun chỉ ở Caledonia và các quần đảo Loyati (Belkin, 1962).
- Ae. lineatopennis truyền bệnh VN Nhật Bản ở Malaysia (Vythilingam et al, 1997) truyền giun tim chó Dirofilaria immitis (Leidy) ở Thái lan (Tippawangkosol et al, 1998).
Vai trò gây bệnh, gây hại muỗi Aedes Aegypti:
Trong các bệnh trên thì SXHD là một bệnh do vi rút dengue thuộc nhóm Flavivirus (họ Flaviviridae) gây ra.
+ Bệnh được truyền từ người bệnh → người lành do một số véc tơ như Ae. aegypti, Ae. albopictus, Ae. polynesiensis, Ae. scutellaris ở khu vực Thái Bình Dương (WHO, 1980; Bùi Đại,1999).
+ Ở Việt Nam bệnh này xuất hiện hầu như quanh năm, các vụ dịch lớn thường xảy ra theo chu kỳ 3-4 / năm.
Trong các vụ dịch phân lập được 4 tuýp của vi rút dengue, Ae. aegypti được xem như là véc tơ truyền bệnh chính.
Ở nước nhiệt đới như VN, muỗi Aedes aegypti là vật quan trọng truyền bệnh Dengue, bệnh SXH , bệnh sốt vàng và các bệnh virus khác.
- Muỗi Aedes albopictus, cũng truyền bệnh Dengue.
Ở một số nơi, loài Aedes truyền bệnh giun chỉ.
Bệnh sốt Dengue và sốt xuất huyết Dengue là bệnh thường gặp ở thành phố của vùng Đông Nam Á. Muỗi truyền bệnh là Aedes aegypti và Ae.albopictus.
Biện pháp phòng chống muỗi Aedes Aegypti:
Biện pháp chủ đạo nhất là biện pháp sinh học, vệ sinh môi trường. Tùy từng đối tượng và mùa phát triển của từng loài muỗi mà xác định thời gian và biện pháp phù hợp:
Dùng cá có sẵn ở địa phương thả vào các dụng cụ chứa nước nhân tạo, hoặc thả Mesocyclop hoặc các tác nhân sinh học khác trong dụng cụ chứa nước
Loại bỏ dụng cụ không cần thiết trong nhà và ngoài vườn (chai, lọ, lu, vỏ đồ hộp, lốp xe hỏng,vỏ dừa,…); vệ sinh môi trường sạch sẽ.
- Đối với bẫy kiến, lọ hoa, chậu cây cảnh, khay nước tủ lạnh, điều hòa: cho dầu hoặc muối vào để ngăn bọ gậy/lăng quăng phát triển; cọ rửa thành các dụng cụ chứa nước thường xuyên để diệt trứng muỗi bám trên bề mặt ít nhất 1 lần/tuần.
Xử lý hóa chất diệt ấu trùng muỗi ở: hố ga thoát nước, hốc cây, kẽ lá cây, bể cảnh và các ổ nước đọng khác. Các hóa chất diệt ấu trùng được Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo (năm 2009)
Chuồng trại chăn nuôi gia súc, gia cầm nên xây xa nhà ở, hạn chế sự tiếp xúc giữa nguồn bệnh, con người để phòng tránh sự lây lan bệnh truyền từ động vật sang người.
Phun hóa chất chỉ tiến hành khi có dịch xảy ra. Khi có nhiều muỗi hoặc đang có dịch thì dùng Permethrin, Deltamethrin…phun dưới dạng sương ULV
Sử dụng các biện pháp phòng hộ cá nhân như phòng muỗi đốt: làm lưới chắn muỗi vào nhà, thường xuyên ngủ màn, mặc quần áo; xua diệt muỗi bằng hương xua muỗi, bình xịt.....
Hóa chất diệt bọ gậy đang được sử dụng là Sumilarv 0,5G của Sumimoto.
[/tintuc]
